Barend Wassink van Energiecoöperatie Naoberwind vertelde over de samenwerking tussen twee gemeenten over mogelijk zoekgebied voor wind, en bij de ontwikkeling van windmolens. Of die windmolens er wel of niet moeten komen, daar gaat de coöperatie niet over. Maar als ze er dan wél komen, laat ze dan minstens in lokaal eigendom zijn. En hoe organiseer je dat? Er is tijd en koffie voor nodig. Organisaties moeten elkaar leren kennen. Er is tijd nodig om elkaar op waarde te schatten. En andermans strubbelingen serieus te nemen. Niet om direct alles voor elkaar op te moeten lossen, maar wel om elkaars potentieel te benutten. In Berkelland/ Oost-Gelre zie je hoe de lokale coöperatie een brugfunctie vervult tussen grondeigenaren, omwonenden en de twee gemeenten. Een complex proces, maar als de organisatie eenmaal staat, kun je jaren met elkaar verder.

Download hier de presentatie (PDF)

Parkeren onder een zonnedak is één van de duurzame oplossingen in combinatie met slim ruimtegebruik. Snel realiseerbaar én rendabel. In Harderwijk heeft Energiecoöperatie Endura er een samen met de gemeente gerealiseerd. Achmea realiseerde een grote solar carport bij Centraal Beheer Apeldoorn. Beide sprekers, Jos Waagmeester (Achmea) en Wim Sederel (Endura), gaven aan nog meer mogelijkheden te zien en te gaan ontwikkelen. Dit sluit aan bij de visie van de gemeenten in Gelderland. Apeldoorn heeft bijvoorbeeld als doelstelling voor 2030 om een 22 MW Solarcarport te realiseren.

Download hier en hier de presentaties (PDF)

Het gebruik van landbouwgrond voor de opwek van zonne-energie is controversieel. Agri-PV biedt mogelijkheden om de agrarische functie te combineren met opwekking. Het kan zelfs gewassen beschermen. Hoe is dat gelukt in de Betuwe en West Maas en Waal? Ook in de Gelderse Vallei is er succes. Studenten van de WUR lieten samen met universitair docent Dirk Oudes de kansen zien. Van ruimtelijke impact en de kansen van dubbel, maar zelfs ook van driedubbel ruimtegebruik. Voor zon op land is het gebruikelijk de agrarische functie op te geven voor winning van energie. Nieuw beleid vraagt de agrarische functie te laten bestaan. Aan de hand van acht ontwerpen voerden we het gesprek: wat gebeurt er in een landschap en hoe kunnen functies effectief gebruikt worden? Afrondende conclusies: je kunt Agri-PV nog prima uitbreiden met andere functies. Denk aan kamperen bij de boer. Met mooie platen en een goede discussie werd duidelijk: kijk nu eens goed naar het hele gebied en hoe opwek een slimme rol kan spelen bij bestaande opgaven. Er blijkt veel meer mogelijk!

Download hier de presentatie (PDF)

In GEA-verband kwam er een handreiking voor ondernemers die vastlopen op netcongestie. La Coquerie, producent van verse quiches, soepen en maaltijden op het Arnhemse IJsseloord, was congestie al de baas met eigen onorthodoxe maatregelen. Wat zijn werkende oplossingen voor ondernemers? In de workshop werden er twee adviezen uitgelicht: 1.) ‘zorg er voor dat je inzicht hebt in je energiehuishouding’. Zonder inzicht immers geen overzicht en ook geen uitzicht. 2.) ‘haal energie weg bij de boekhouding en maak er een strategisch thema van’. Ruben Schutte (Transitiemakers) vertelde hoe ondernemers en hun adviseurs de handreiking kunnen toepassen. Van maatregelen voor de korte termijn waar verder niemand bij nodig is tot maatregelen die ondernemers samen met hun buren kunnen treffen. En tot slot de maatregelen die op termijn effect kunnen sorteren. Jan Ros, directeur van La Coquerie, gaf een demonstratie hoe ondernemers te werk gaan. ‘No nonsense’, niet praten maar doen, en lef tonen om zelf de regie te nemen. “Hoezo terugverdientijd? Je moet verder met je bedrijf en dan moet je aanpakken.”

Download hier de presentatie (PDF)

De CO2-uitstoot van het logistiek transport in de Gelderse steden is niet te onderschatten: bijna één derde van de hele logistieke sector! Scootbezorgd maakt de beruchte last mile emissieloos met bezorging per scootmobiel. Niet alleen duurzaam maar ook sociaal! Immers: een positieve kans voor mensen met lastige arbeidsmarktkansen. Hoe hebben ze hun positie veroverd? Onder leiding van HAN-researcher Bram Kin en Scootbezorgd founder Frouke Engel gingen we hier op in. Scootbezorgd begon met een pilot, zo vertelde Frouke. Deze maakte gelijk de grote sociale meerwaarde duidelijk. Inmiddels is er een vast team en groeit de organisatie. De uitdaging zit in het vinden van passende klanten die de innovatieve aanpak omarmen. Het is immers een vernieuwend concept en past daarmee soms lastig in de huidige methodieken van aanbesteden. In deze tijd van krapte op de arbeidsmarkt, stromen de enthousiastelingen bij hen binnen. Zij maken echt verschil, zowel op menselijk als op duurzaamheidsvlak.

Biobased isoleren met materiaal uit natuurlijke en hernieuwbare bronnen zoals hennep of vlas is ‘dubbele winst’: behalve verduurzaming betekent het ook kansen voor de agrarische sector. Building Balance maakt meters met woningcorporatie Wonion. Tijdens de Top bleek dat er veel vragen en kwesties spelen rond het onderwerp. Voor de gemeente is het belangrijk dat het (goedkoop) op grote schaal kan worden toegepast. Voor de woningeigenaar is het spannend om voor biobased te kiezen; kunnen bedrijven dit al? Voor agrarisch ondernemers is het belangrijk te weten wat de keuze voor gewassen als hennep hen onder aan de streep oplevert - en of ze wel verzekerd zijn van afname. Sprekers Arne Eindhoven (Building Balance) en Gerrolt Ooijman (Wonion) lieten zien dat er volop kansen zijn en dat ze bezig zijn dit voor alle spelers zo goed mogelijk te organiseren.

We gaan naar lokale energiesystemen, waarin woningcorporaties een cruciale rol kunnen spelen. Wocozon helpt hen in de eerste stappen via zon-op-dak. Ze gaan zelfs nog een stap verder met full service concepten en complete ontzorging op energie, liet Roland van der Klauw zien tijdens de Top. Het is een uitdaging om dit vorm te geven; wetgeving ligt dwars en het woord ‘geitenpaadjes’ werd veel gebruikt. Tevens ligt er een stevige vraag op tafel: zouden woningcorporaties niet een grotere rol moeten pakken om dit soort verduurzamingsacties te faciliteren? Voor woningcorporaties is dit best een spannende, vertelt vastgoedadviseur David Uhlenbroich van Bazalt Wonen. Er is namelijk een hoop wat een woningcorporatie niet mag. En hoe past dit bij de formele kerntaken die een woningcorporatie heeft? Uiteindelijk heeft het veel te maken met omdenken en daar kunnen óók woningcorporaties zeker een rol in spelen.

Op 1 januari 2023 startte de allereerste pilot in Nederland met energielevering aan particulieren tegen kostprijs. Deze pilot van Streekenergie, in samenwerking met Energie VanOns, BioZon en de Achterhoekse Gemeenten draait op de kennis en ervaring van Agem Energie Experts. Hoe hebben ze dat aangepakt en wat zijn de eerste resultaten? Albert Jonathans (Agem) vertelde over de lessen uit het project BioZon. De installatie draait nu een goed jaar en het levert stroom aan particuliere afnemers. Dat levert resultaat. De stroom is gemiddeld 36% goedkoper dan de stroomprijs die via een leverancier wordt ingekocht. Maar naast technische innovatie en financieel voordeel roept het project ook sociale vragen op. Wat is bijvoorbeeld een eerlijke herverdeling van overgebleven middelen? Welke deelnemers zouden er nog meer mee kunnen doen? Hoe houden we projecten lokaal - of moeten we juist opschalen? De workshop maakte zichtbaar dat veranderingen in de organisatie van de energiemarkt onontkoombaar leiden tot sociaal maatschappelijke vragen: wat is eerlijk? Wat is samen? En waar liggen de grenzen van een energiegemeenschap? We zijn voorlopig nog niet uitgedacht…   

Download hier de presentatie (PDF)

De Watthub XL locatie in Geldermalsen is een snellaadplein voorzien van lokaal opgewekte wind- en zonne-energie, voor groot materieel en vrachtwagens. Hoe is dit gelukt? En wat is de spin-off? Green Road Equipment (GRE) elektrificeert bestaande machines. Hoe doen zij dat en welke uitdagingen komen zij tegen? En wat kunnen we van beide ‘first-movers’ leren? Beide partijen doorbraken de kip-en-ei discussie door gewoon aan de gang te gaan, zo stellen Wilfred Sleijffers (GRE) en Gerben van den Berg (Watthub). Ze zagen de kans en noodzaak om met een nieuwe blik op de energietransitie aan de slag te gaan. Dat vereiste lef, het maken en leren van fouten en doorzettingsvermogen. Voor beide partijen ligt groei in aantallen - locaties en omgebouwde voertuigen - in het verschiet. We zijn benieuwd waar deze partijen over een paar jaar staan!

IJzer, fijngemalen tot ijzerpoeder is brandbaar. In de workshop bleek dat al te werken met het aansteken van een ijzeren schuursponsje. Bij de verbranding komt geen CO2 vrij! Een veelbelovende uitvinding voor de industrie en energiecentrales. RIFT en Veolia werken er samen aan op het IPKW. Onder enthousiaste begeleiding van Hans Verhees (Veolia) en Anne Beijer (RIFT) bezochten we de grote testinstallatie op het terrein van Connectr. Het werkt echt! De eerste industriële toepassing wordt binnen een paar jaar verwacht. Ongetwijfeld ook in Gelderland.

Download hier de presentatie (PDF)

Op 1 december 2022 gingen 12 woningen in de Lochemse wijk Berkeloord van aardgas over op waterstofgas. Een proefproject van  installatiebedrijf Kimenai, Lochem Energie, de gemeente Lochem en bewoners zelf voor de duur van 3 tot 5 jaar. Hoe gaat het en wat is er geleerd? Astrid van Sprang van Duurzaam Energie Perspectief (onderdeel Alliander) vertelde over de praktische kant van de waterstofwijk in Lochem. In interactie met de zaal (duidelijk goed gevuld met technici!) lichtte Astrid het proces van ontwerp, realisatie en exploitatie toe. Alles kwam aan bod, van lekkages tot veiligheidsmaatregelen en van kostenplaatjes tot invoerstations. Gemiddeld zijn er twee vrachtwagens met waterstof per huishouden per jaar nodig om in de warmtevraag te voorzien. Conclusie: op korte termijn kunnen bewoners nog niet aan waterstof komen. Het is nog te duur, de aanvoerleidingen liggen er nog niet en welwillende inwoners kunnen nog geen waterstof inkopen. Tegelijk is het een onvermijdelijk ingrediënt in de energiemix van de toekomst!

Download hier de presentatie (PDF)

Als je in een productieproces jaarlijks voor 850 ton CO2 uitstoot op je bedrijfsnaam hebt staan, hoe kom je dan tot nul-op-de-meter? Het kan! Kees Jan ’t Mannetje van ABB Ede, producent van groepenkasten, inbouw-, kabel- en lasdozen legde uit hoe. ABB heeft een wereldwijde strategie om hun productielocaties CO2-neutraal te maken. ABB heeft niet alleen hoge ambities, maar wil ook een voorbeeldrol vervullen in de rest van de keten. De fabriek in Ede staat wereldwijd model voor andere vestigingen. Kees Jan gaf een doorkijk hoe ze hun energiegebruik drastisch hebben verminderd. Het begon allemaal met inzicht. Daarom zijn alle machines voorzien van sensoren voor monitoring en aansturing via een energiemanagementsysteem (EMS). Ook zijn de kantoren en bedrijfshallen voorzien van ledverlichting. De maatregelen leveren niet alleen een enorme besparing op in kWh en euro's. Op deze manier kon ABB de productie uitbreiden met drie nieuwe machines. Er was namelijk geen netcapaciteit voorhanden om de productie uit te breiden. Bij het gehele proces zijn alle medewerkers betrokken. Dat droeg enorm bij aan het succes.

Download hier de presentatie (PDF)