Door de bewonersbril: de praktijk van aardgasvrij wonen

30 april 2021 - In een reeks verhalen kijkt het Gelders Energieakkoord met de bril van bewoners naar aardgasvrij wonen. Waar lopen zij in de praktijk tegenaan? Wat zijn de afwegingen? En krijgen ze voldoende advies van uitvoerende partijen? Een kritische blik op de rol van gemeenten, installateurs en aannemers bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving.

Sanne Roemen was vorig jaar op zoek naar ‘een vervallen toko om volledig opnieuw op te bouwen en te verduurzamen’. Met hulp van een bevriende makelaar vond ze een opknappertje in de Wolfskuil in Nijmegen. In juli 2020 kreeg ze de sleutel, negen maanden later trok ze erin.

Noem het gerust een bevalling – het huis uit 1949 is in de tussentijd volledig gerenoveerd naar een all electric woning. Met een bodemwarmtepomp, balansventilatie met warmteterugwinning, spouwmuurisolatie, kierdichting, vloerverwarming en zuinige keukenapparatuur. “Alleen zonnepanelen kunnen nog niet, omdat de dakpannen op stro liggen. Over twee jaar wordt het hele dak gerenoveerd en dan leg ik er alsnog panelen op.”

Hulp van adviseurs

In het proces kreeg ze veel hulp van adviseur Esther Schenkelaars en architect Robert Sikkens van LBS63. “Esther heeft me een goed doorgerekend advies gegeven, Robert heeft de uitbouw en badkamer ontworpen. En via hen kwam ik in contact met diverse installateurs en een soort aannemer en uitvoerder in één: Cor Smids van C&C Creative.”

(Artikel gaat verder onder de foto)

Sanne vertelt enthousiast over het verbouwproces, maar geeft toe dat het zonder de contacten van LBS63 lastig was geworden. “De beschikbaarheid van installateurs is een groot probleem. Een van hen gaf aan dolgraag nieuwe mensen op te leiden. Maar wie? Nu moet hij alles zelf doen, werkt ‘ie in een straal van 50 kilometer en is hij de helft van de tijd kwijt met plannen, afstemmen en reizen. Terwijl hij volgens mij liever met z’n handen werkt.”

“De eerste weken had ik geen warm water”

Het gebrek aan personeel deed zich vooral voor bij installaties die te maken hebben met het verduurzamen van de woning. De WTW, de boiler, de warmtepomp: het liep allemaal vertraging op. “De eerste weken had ik geen warm water. Dat is lastig schoonmaken in zo’n net gekocht huis kan ik je vertellen.”

Duurzaamheidspet

In hoeverre de installateurs een duurzaamheidspet ophadden, verschilde per keer. “Het fornuis dat ik op het oog had, had bijvoorbeeld een hoge aansluitwaarde en vergde aanpassingen in de meterkast. De elektricien wees me op een ‘lichter’ en daarmee duurzamer model.”

Aan de andere kant van het spectrum staat degene die het ventilatiesysteem kwam aanleggen. “Die snapte niets van de samenhang met andere installaties. Dan mompelde hij afkeurend iets als: ‘O ja, warmteterugwinning, dat is een ding tegenwoordig.’ Toen hij ook nog begon te klagen over dat wij opdraaien voor klimaatverandering terwijl ze in verre landen zo vervuilend zijn, was ik er wel klaar mee.”

(Artikel gaat verder onder de foto)

Het totale verbouwproces verliep uiteindelijk goed, mede dankzij de regie van de bewoonster zelf. Sanne: “De truc was om alle verschillende vakmensen met verschillende disciplines af en toe bij elkaar te zetten. Want zelf bellen ze elkaar niet zo snel op om even af te stemmen. Die betrokkenheid werd gelukkig gewaardeerd. Mede dankzij Cor overigens, die naast aannemer en uitvoerder ook sfeerbeheerder was.”

Vrienden in Groningen

Voor Sanne was het vanzelfsprekend om van het gas af te gaan. “Ik wil mijn verantwoordelijkheid nemen en verduurzamen. En ik heb vrienden in Groningen, dus ja.” Ze hekelt de continue discussie over gasloos wonen. “Het begint nog te vaak met de vraag of het wel nodig is, terwijl het in het Klimaatakkoord is afgesproken. Elke keer dat gasloos wonen toch ter discussie staat, neemt de motivatie van mensen af.”

“Als wij als bewoner zelf geen actie ondernemen, krijgen we een maatregel door onze strot geduwd”

“Ik vind het een goede zaak dat wij als bewoners mogen meedenken over duurzame oplossingen. Maar dan moet wel helder zijn hoeveel invloed je nog hebt op de plannen. Het is aan de overheid om duidelijk te maken wat de speelruimte is, en wat al vaststaat. Ze mogen dan trouwens meteen een taskforce opstellen die tegenwerkende regelgeving aanpakt.”

(Artikel gaat verder onder de foto)

Voor het klimaat en voor jezelf

Wat volgens haar ook zou helpen: dat iedereen zich realiseert dat we niet alleen van het gas af gaan voor het klimaat, maar ook voor onszelf. “Ik merk dat dat een drijfveer is: veel mensen willen niet dat straks iemand anders over hen gaat beslissen. Dat vond ik eerst een desillusie – ik nam aan dat ieder die van het gas af wil, dat voor het milieu doet. Maar nu zie ik het juist als kans. Laat ons er allemaal maar van doordrongen zijn dat als we zelf geen actie ondernemen, we een maatregel door onze strot geduwd krijgen. De gaskraan gaat dicht en als je het zelf niet goed regelt, krijg je misschien wel een duurder of minder comfortabel alternatief.”

Betrek bewoners

“Ik raad wijkcoalities aan om bewoners zo veel mogelijk te betrekken”, vervolgt Sanne. “Kom samen tot een plan, waarbinnen de bewoners zelf de technische oplossingen kunnen kiezen – met behulp van adviseurs. Zo krijg je niet alleen de koplopers mee, maar ook de rest.”

Met deze woning in Nijmegen is het goed gekomen, juist omdat er een koploper woont. Eén die overigens begrip heeft voor mensen die minder groene stappen zetten. “Het vraagt nu nog om een flinke investering van tijd, geld en energie. Ik denk dat de drempel flink wordt verlaagd als de overheid zorgt voor meer duidelijkheid. Én als er meer goede installateurs beschikbaar zijn.”

Sanne Roemen poseert hierboven trots in haar verduurzaamde woning

Door de bewonersbril: de praktijk van aardgasvrij wonen
In een reeks verhalen kijkt het Gelders Energieakkoord door de bril van bewoners naar aardgasvrij wonen. Waar lopen zij in de praktijk tegenaan? Wat zijn de afwegingen? En krijgen ze voldoende advies van uitvoerende partijen? Een kritische blik op de rol van gemeenten, installateurs en aannemers bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving.

Tekst en foto's: Joris Jan Voermans