Coöperatieve collectieve warmte in Nederland biedt perspectief voor de wijkaanpak

19 oktober 2021 - Tenminste 1.000 aardgasvrije buurten, die genieten van een warmteoplossing, die toekomstbestendig is? En schaalbaar? En modulair? En collectief? En waar de buurt ook nog eens eigenaar van is? Dat is de gezamenlijke stip op de horizon van GEA-Partners Alliander en Klimaatverbond Nederland, die in een consortium samenwerken met Energie Samen en Rabobank. Samen bundelen zij hun krachten om coöperatieve, collectieve warmte in Nederland mogelijk te maken en nodigen gemeenten, bewoners- en wijkorganisaties, bedrijfsleven en financiers, woningcorporaties en andere partners uit om dit gezamenlijk naar de praktijk te brengen. 

Samen werken aan de wijkaanpak

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 1,5 miljoen woningen aardgasvrij moeten zijn. De wijkaanpak is daarbij één van de speerpunten voor de gebouwde omgeving. Het samenwerkingsverband tussen Energie Samen, Alliander, Klimaatverbond Nederland en Rabobank omvat sociale, technische, bestuurlijke en financiële aspecten voor de wijkaanpak, die nodig zijn om buurtinitiatieven te ondersteunen. En daarmee versnellen we de warmtetransitie. Elk van de partners heeft daarin een eigen aanvullende strategische ambitie. Gerwin Verschuur van Energie Samen: “Wij willen met een goede wijkaanpak bewoners in staat stellen om een volwaardige rol te spelen in de warmtetransitie. Dat doen we door hen te verenigen in een zogenoemd warmteschap. Dat is een coöperatie, die eigenaar wordt van de warmtevoorziening. Een bijkomend voordeel is dat bewoners minder afhankelijk worden van de variaties in energietarieven.”

Celina Kroon van Alliander sluit hierbij aan: “Modulaire collectieve warmtesystemen zijn een toegankelijke oplossing voor het aardgasvrij maken van bestaande woningen in Nederland. Wanneer bewoners eigenaar zijn, besluiten ze zelf over de aanpassingen en is er volledige transparantie in de kosten. Door te kijken naar kansen in de buurt kunnen we dit soort systemen uitbreiden. Zo zijn lokale warmtebronnen te benutten en tegelijkertijd, waar mogelijk, onnodige netverzwaringen en maatschappelijke kosten te voorkomen.” Petra Lettink van Klimaatverbond Nederland: “Een succesvolle warmtetransitie vraagt om een wijkaanpak die gebaseerd is op een hechte samenwerking tussen bewoners, overheid en marktpartijen. Een goede manier van besturen is daarbij de basis.” Thomas Dekker van Rabobank: “Naast de technische en sociale aspecten is de financiering van coöperatieve collectieve warmte een uitdaging. Met deze samenwerking willen wij als coöperatieve bank financiering voor zoveel mogelijk warmte initiatieven toegankelijk maken. Met deze krachtenbundeling kunnen we echt een slag maken in de verduurzaming van huizenverwarming. Niet de individuele bewoner die informatie en partijen bijeen moet brengen, die partijen komen in gezamenlijkheid naar hen toe om een stevige wijkaanpak voor coöperatieve collectieve warmte te bespoedigen.”

Samen drempels verlagen

Op dit moment ervaren bewonerscollectieven nog veel drempels om collectieve warmte te realiseren. Dit heeft te maken hebben met gebrek aan toegang tot kennis, professionele ondersteuning, het speelveld en financiën. Het samenwerkingsverband tussen eerder genoemde partners kan daarin juist ondersteuning bieden  door drempels te verlagen. Dat gebeurt door samen met bewoners de krachten te bundelen, samen van praktijkervaringen leren, samen proeflocaties opzetten en samen een ondersteuningsstructuur opzetten. Zo leren we samen van en voor Nederland.

De ondersteuning van het samenwerkingsverband gaat bestaan uit een drietal onderdelen:

• een academie, die bewonersinitiatieven en professionals van gemeenten, woningcorporaties en netbeheerders toegang biedt tot relevante kennis;
• een regionale dienstenorganisatie, die bewoners initiatieven professioneel ondersteunt bij het ontwikkelen, bouwen en exploiteren van een coöperatieve warmtevoorziening;
• investeringsmogelijkheden, die toegang bieden tot geld in de verschillende fasen van de ontwikkeling van een warmtevoorziening.

Goede ondersteuning voor stimulans

Met goede ondersteuning kunnen bewonerscollectieven een volwaardige rol gaan spelen binnen de warmtetransitie op wijkniveau. Daarbij zorgt wet- en regelgeving voor een stimulans rondom de wijkaanpak, zodat het speelveld voor bewonerscollectieven toegankelijker zal worden. En daarmee wordt meteen ook de rol van bewoners als eigenaar van de warmteoplossing bevorderd.

Bekijk ook het filmpje hieronder of lees meer in de ambitie coöperatieve warmte via deze  link.