De opkomst van de Energy Service Company (ESCo)

10 februari 2021 - Wat moet je nu met de energievoorziening van bedrijfs- of kantoorpanden? Je wilt wel verduurzamen - weet zelfs dat geld te besparen is - maar hoe pak je dat aan? Het is niet je core business; hebt maar beperkt tijd en budget dus, hoe en waar te beginnen? Waar zit het echte rendement? Wat is de terugverdientijd? En kan dit ook voor woningen? Eén van de oplossingen: volledig uit handen geven aan een specialist, de Energy Service Company. De ESCo.

De ESCo neemt het energiebeheer voor langere tijd over. Ze investeren in energiebesparende maatregelen en plegen het onderhoud. De deal ligt vast in een contract waarin staat welke energiebesparingen de ESCo gaat halen; van welk comfort de klant is gegarandeerd en; onder welke garanties. Je netto-lasten mogen in elk geval niet toenemen. De ESCo neemt feitelijk het hele energiesysteem over. De besparing is het verdienmodel en de klant wordt ontzorgd.

Particuliere woningbezitter

Wouter Pieterse is projectleider bij Klimaatverbond Nederland en heeft zich verdiept in de wereld van de Energy Service Companies. Hij houdt zich bezig met de rol van ESCo’s in de energietransitie en de vraag welke maatschappelijke waarde dit nieuwe fenomeen heeft - of kan hebben. Hij gelooft heilig in het belang en nut ervan maar merkt ook dat de opgave niet eenvoudig is: “Er moet nog veel werk worden verzet!”

“ESCo’s zijn niet per se een nieuw begrip in de energietransitie”, zo begint Wouter. “Er bestaan al meerdere. Maar”, voegt hij er gelijk aan toe, “hier wringt ook de schoen. De meeste ESCo’s hebben een commercieel karakter. Niks mis mee natuurlijk maar ze vissen alleen de best renderende krenten uit de pap. Dat betekent dat panden met een minder gunstige uitgangspositie voor hen niet interessant zijn. Die komen dus niet aan bod. Op het zakelijke vlak is dat logisch en acceptabel. Maar wil de ESCo ook voor de particuliere woningbezitter relevant worden dan is er meer inspanning, meer schaalgrootte en meer solidariteit nodig.”

Vinger in de pap

Voor particuliere woningbezitters in een minder gunstige uitgangspositie komt volgens Wouter de overheid in beeld. “Maar dan zou het een politieke keuze worden. Wat je wil voorkomen is dat de krenten uit de pap worden gehaald door bedrijven, met mooie winstenvoor hun aandeelhouders, en de overheid en bewoners opdraaien voor de rest. Hier ziet hij nog een ander probleem: het vertrouwen. Omdat je voor langere tijd een relatie aangaat speelt vertrouwen een hele belangrijke rol. “Bewoners hebben dat niet altijd bij bedrijven maar ook niet bij de overheid.”  

Daarom pleit Wouter ervoor om bewoners ook eigenaarschap en zeggenschap in de ESCo te geven. “Zo krijgen inwoners een vinger in de pap. Een mooi voorbeeld van zo’n samenwerking met de inwoners zie je bijvoorbeeld bij Agem in de Achterhoek. Dit is een samenspel tussen gemeente, energiecoöperaties, maar ook met het bedrijfsleven en bewoners. Dat samenspel moet in evenwicht zijn”, stelt Wouter. In het eigenaarschap van bewoners ziet hij nog een ander bijkomend voordeel: het draagt bij aan het principe van ‘lokaal eigendom’ – een streven dat is vastgelegd in het Klimaatakkoord.

(Artikel gaat verder onder de foto)

De maatschappelijke ESCo

Daarom richt Wouter zich als projectleider bij GEA-partner Klimaatverbond Nederland vooral op Maatschappelijke Energiedienstenbedrijven. De ‘M-ESCo’s’, zoals hij ze kortweg noemt. Volgens hem biedt een M-ESCo meer vertrouwen bij de wijkbewoner dan een puur commerciële ESCo: “Uiteindelijk gaat het er om dat wijkbewoners worden mee genomen in de energietransitie als participant niet als consument. Dat betekent met constructies die het vertrouwen waard zijn en die ontzorgen. Dat uitgangspunt moet je steeds voor ogen houden.”

Het maatschappelijke deel van zo’n ESCo zit hem in de solidariteit en mogelijkheid andere aspecten die spelen in de wijk mee te nemen, zogenaamde meekoppelkansen. De winst die een M-ESCo maakt bij de verduurzaming van woningen en wijken, gaan niet alleen naar aandeelhouders maar worden bijvoorbeeld geïnvesteerd voor verduurzaming of zelfs andere doeleinden. Ook de keuze voor de aandeelhouders cruciaal is hierin cruciaal; van wie is de ESCo? Wouter: “Volgens dit principe worden alle woningen, zowel rendabel als minder rendabel, verduurzaamd en worden maatschappelijk winsten meegenomen in de casus. Zo kan iedereen mee in de energietransitie”. 

Nationaal programma

Zo mooi als dit solidariteitsplan klinkt; in de uitvoering vraagt het nogal wat. Om winst te maken moet er namelijk eerst worden geïnvesteerd. De winst komt bovendien pas met de tijd, dus is er eerst geld nodig om überhaupt te kunnen beginnen. Wouter: “Dit kan alleen door samen te werken, waarbij de krachten van elk segment wordt gebruikt. Met de juiste afspraken. Uiteindelijk is het de bedoeling om hier een balans in te vinden en een level playing field te krijgen; in een samenspel van markt, overheid en bewoners verbonden in maatschappelijke ESCo’s.”

Behalve investeren ligt er bij gemeenten ook nog een andere uitdaging. Er is weinig capaciteit om hier regie op te nemen en te organiseren. “Vanuit Klimaatverbond Nederland proberen we daarom met een aantal partners een nationaal programma op te zetten die de invalshoek van M-ESCo’s verder uitbouwt”, legt Wouter uit. “We gaan voor een M-ESCo die betaalbaar en voor iedereen beschikbaar is en waar vooral het vertrouwen in zit.”

Vijf jaar

Dat M-ESCo’s volwaardig onderdeel worden van de energietransitie, daarover bestaat bij Wouter geen twijfel: “De koers die we hebben ingezet, biedt hoop. We werken aan een kennisnetwerk waar alle relevante kennis samenkomt. Een grote groep gemeenten hebben al aangegeven dat ze achter het concept staan. Inmiddels zetten we kleine pilots op in verschillende wijken om de M-ESCo uit te proberen. Bijvoorbeeld in de Regio Arnhem. Tevens kijken we mee met bijvoorbeeld Agem. Ook zijn we regionale samenwerkingsverbanden aan het organiseren om een M-ESCo-organisatie echt op te zetten. Zo zijn we bottom-up, met de voeten in de modder, aan het testen en top-down gestart met het creëren van de voorwaarden om dit mogelijk te maken. Dit loopt parallel waardoor we denken dat M-ESCo’s over zo’n vijf jaar echt op gang gekomen moeten zijn. We zijn goed op weg, maar er is nog veel te doen.”

Terugkijken

Onlangs was Wouter Pieterse te gast bij het online programma "GEA Meet-up". In dit programma vertelde Wouter meer over het nut van (maatschappelijke) ESCo's. Dit fragment terugkijken? Klik op de video hieronder.